Ανατομία
Οι χιαστοί και οι πλάγιοι σύνδεσμοι του γόνατος ανήκουν στους κύριους παθητικούς σταθεροποιητές της άρθρωσης. Οι δύο πλάγιοι όπως λέει και το όνομά τους βρίσκονται στα πλάγια του γόνατος. Συνδέουν το μηριαίο με την κνήμη ο έσω πλάγιος και το μηριαίο με την κεφαλή της περόνης ο έξω πλάγιος. Αντιστέκονται στο πλάγιο άνοιγμα του γόνατος τύπου μεντεσέ και συμβάλουν στην στροφική ευστάθεια.
Οι δύο χιαστοί σύνδεσμοι βρίσκονται στο εσωτερικό του γόνατος και συνδέουν το μηριαίο με την κνήμη με διαφορετική φορά ο καθένας. Αντιστέκονται στην πρόσθια ή οπίσθια αντίστοιχα κίνηση της κνήμης σε σχέση με το μηρό και επίσης συμβάλουν στην στροφική σταθερότητα της άρθρωσης.Στη διπλανή εικόνα φαίνεται η ανατομία των χιαστών.
Ρήξη πρόσθιου χιαστού
Τραυματισμοί υψηλής σχετικά βίας ειδικά όταν εμπεριέχουν στροφικό στοιχείο,μπορεί να οδηγήσουν σε ρήξη συχνότερα του πρόσθιου χιαστού και δευτερευόντως των υπολοίπων συνδέσμων του γόνατος.Όταν η κάκωση που δέχεται το γόνατο είναι περισσότερο γραμμική με εφαρμογή στην έσω ή έξω πλευρά πρώτα υπόκεινται σε ρήξη οι πλάγιοι σύνδεσμοι και ακολουθούν οι χιαστοί και τα οπίσθια συνδεσμικά στοιχεία.
Εικόνες MRI
Στην αριστερή εικόνα φαίνεται ένας ακέραιος πρόσθιος χιαστός και στην δεξιά μία πρόσφατη ολική ρήξη. Είναι χαρακτηριστικό το έντονο οίδημα κατά μήκος των ινών του ΠΧΣ. Με το κόκκινο βέλος σημειώνεται ο οπίσθιος χιαστός.
Θεραπεία
Η ρήξη του πρόσθιου χιαστού είναι ανατομική βλάβη και δεν υπάρχει τρόπος αποκατάστασής του με συντηρητικά μέσα. Η απόφαση για τον αν θα αποκατασταθεί χειρουργικά ή όχι θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες. Η ηλικία, το επάγγελμα, τυχόν συνοδές βλάβες του γόνατος και η γενική κατάσταση της υγείας του ατόμου πρέπει να συνεκτιμηθούν.
Για την χειρουργική αποκατάστασή του χρησιμοποιείται μόσχευμα από τους οπίσθιους μηριαίους ή τον επιγονατιδικό τένοντα. Η επέμβαση γίνεται αρθροσκοπικά και το μόσχευμα στερεώνεται στην κνήμη και το μηριαίο κόνδυλο με κατάλληλα υλικά. Στην αριστερή εικόνα φαίνεται σχηματικά η τοποθέτηση και στερέωση του μοσχεύματος. Δεξιά ακτινογραφία του γόνατος όπου διακρίνονται τα υλικά στερέωσης
Αποκατάσταση
Βάδιση με πατερίτσες και σταδιακή φόρτιση για 6 περίπου εβδομάδες.Έναρξη άσκησης και φυσικοθεραπείας από την 1η εβδομάδα.Επιστροφή στα σπόρ σε 6 μήνες περίπου.
Ρήξη οπίσθιου χιαστού ή πλαγίων συνδέσμων
Λιγότερο συχνές βλάβες ιδιαίτερα η ρήξη του οπισθίου χιαστού συνήθως πολλαπλές και λιγότερο μεμονωμένες. Στις ρήξεις του οπισθίου χιαστού ουσιαστική θεραπεία αποκατάστασης είναι μόνο η χειρουργική. Ο λόγος είναι ότι όπως και να χαρακτηριστεί η ρήξη στην μαγνητική τομογραφία μερική ή ολική, ο τραυματισμένος χιαστός είναι λειτουργικά ανεπαρκής. Αντίθετα οι ρήξεις των πλαγίων συνδέσμων σταδιοποιούνται και απεικονιστικά αλλά και λειτουργικά. Οι ρήξεις των πλάγιων συνδέσμων ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στην συντηρητική θεραπεία. Σε περίπτωση βέβαια συνδυασμένων βλαβών όπως στην εικόνα 11 η χειρουργική αποκατάσταση είναι επιβεβλημένη.